Τα προβλήματα ρευστότητας αποτελούν κίνδυνο για την ομαλή εκτέλεση του ΕΣΠΑ

Οι κίνδυνοι που απειλούν την ομαλή εκτέλεση του ΕΣΠΑ αφορούν κυρίως, πέρα από τα γραφειοκρατικά εμπόδια, τα προβλήματα ρευστότητας τόσο του δημοσίου όσο και του ιδιωτικού τομέα. Ένα μεγάλο μέρος των ευρωπαϊκών διαρθρωτικών πόρων αφορά έργα που εντάσσονται στο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ). Το ΠΔΕ του 2012 ύψους 7,7 δισ. ευρώ, που αφορούσε κατά 80% συγχρηματοδοτούμενα με την ΕΕ έργα, ήδη με τον συμπληρωματικό προϋπολογισμό του Φεβρουαρίου 2012 μειώθηκε στα 7,3 δισ. ευρώ, αναφέρει η Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών και Προβλέψεων της Eurobank, σε ανάλυση της με τίτλο «Ευρωπαϊκοί διαρθρωτικοί πόροι για την Ελλάδα: κίνδυνοι και δυνατότητες».

Όπως και το 2010 και το 2011, έτσι και τώρα, οι δημοσιονομικές πιέσεις και οι αστοχίες στην εκτέλεση του προϋπολογισμού τόσο από την πλευρά των δαπανών όσο και των εσόδων καλύπτονται εν μέρει με το πάγωμα των δαπανών του ΠΔΕ. Σύμφωνα με τα προσωρινά στοιχεία για την εκτέλεση του Κρατικού προϋπολογισμού, το διάστημα Ιανουαρίου - Αυγούστου 2012 οι δαπάνες του ΠΔΕ ήταν 2,6 δισ. ευρώ έναντι στόχου 4,8 δισ. ευρώ.

Επιπλέον κίνδυνος υπάρχει από την μη έγκαιρη ολοκλήρωση έργων που η χρηματοδότησή τους ξεκίνησε από το Γ' ΚΠΣ 2000-2006. Σύμφωνα με τους ευρωπαϊκούς κανονισμούς τα έργα θα έπρεπε να έχουν ολοκληρωθεί μέχρι τον τέλος του 2008. Όμως για να διευκολυνθεί η ομαλή μετάβαση από το ένα πρόγραμμα στο άλλο δόθηκαν μια σειρά από παρατάσεις και επιπλέον επιτράπηκε η χρηματοδότηση και από τα δύο προγράμματα. Σύμφωνα με την Έκθεση της Ομάδας Δράσης για την Ελλάδα (Μάρτιος 2012) κίνδυνος επιστροφής ευρωπαϊκών κονδυλίων υπάρχει για 872 έργα ύψους 3 δισ. ευρώ. Η προθεσμία για περίπου τα μισά λήγει το Σεπτέμβριο 2012 και για τα υπόλοιπα το Μάρτιο του 2013.

Σοβαρά προβλήματα αντιμετωπίζει, σύμφωνα με την ανάλυση της Eurobank, το πρόγραμμα Ενίσχυσης της Προσπελασιμότητας (κατασκευή οδικών αξόνων, λιμάνια κτλ.). Τα έργα που πραγματοποιούνται με τη μέθοδο της παραχώρησης και απαιτούν και ιδιωτική χρηματοδότηση αντιμετωπίζουν τεράστια προβλήματα. Η κατασκευή των μεγαλύτερων αυτοκινητοδρόμων έχει ουσιαστικά σταματήσει λόγω των προβλημάτων ρευστότητας.

Η επιτυχής ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων με την τρόικα και η εκταμίευση της εκκρεμούς δόσης του 2ου Προγράμματος Σταθεροποίησης της Ελληνικής Οικονομίας θα βοηθήσει στην επίλυση των προβλημάτων ρευστότητας δημοσίου και ιδιωτών. Επίσης μια σειρά από εξαγγελθέντα διοικητικά μέτρα, όπως η αναδιάρθρωση του προγράμματος για να ληφθούν υπόψη οι νέες οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες αλλά και να ανακατανεμηθούν κονδύλια από προγράμματα που εμφανίζουν μεγάλες καθυστερήσεις σε προγράμματα που εμφανίζουν πρόοδο, αναμένεται να δώσει εκ νέου ώθηση στο πρόγραμμα. Ειδικά όσον αφορά τους αυτοκινητοδρόμους, κρίσιμες είναι οι διαπραγματεύσεις μεταξύ δημοσίου, τραπεζών και κατασκευαστών που διεξάγονται αυτή την περίοδο. Σημαντική εξέλιξη είναι η δημιουργία ενός Ταμείου Επιμερισμού Κινδύνου (Risk Sharing Instrument) μέσω του οποίου με εγγύηση πόρους του ΕΣΠΑ η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων θα μπορεί να δίνει δάνεια, εγγυήσεις και άλλες χρηματοδοτικές διευκολύνσεις για την υλοποίηση κυρίως έργων στους τομείς των οδικών μεταφορών, την ενέργεια, τις αστικές συγκοινωνίες και την διαχείριση απορριμμάτων.

Πρόοδος στην εκτέλεση του ΕΣΠΑ 2007-2013

Καθώς η ελληνική οικονομία βρίσκεται στον πέμπτο χρόνο ύφεσης, οι διαθέσιμοι πόροι των Ευρωπαϊκών διαρθρωτικών ταμείων για την Ελλάδα και η αποτελεσματική απορρόφησή τους είναι πιο κρίσιμοι από ποτέ, εκτιμά η Eurobank. Η απόφαση της ΕΕ να αυξήσει το ποσοστό συγχρηματοδότησης αρχικά στο 85% και με την απόφαση του Δεκεμβρίου 2011 στο 95% έδωσε σημαντική ώθηση στην απορρόφηση των ευρωπαϊκών πόρων. Ενώ αρχικά η χρηματοδότηση ενός έργου που εντάσσονταν στο ΕΣΠΑ καλύπτονταν από 50% έως 85% (ανάλογα με το έργο) από ευρωπαϊκούς και το υπόλοιπο από εθνικούς πόρους, πλέον το κόστος καλύπτεται έως και 95% από ευρωπαϊκούς πόρους. Η απόφαση αυτή δεν συνεπάγεται αύξηση των διαθέσιμων ευρωπαϊκών πόρων αλλά μειώνεται έτσι η ανάγκη για την εύρεση εθνικών δημόσιων κεφαλαίων για την χρηματοδότηση των έργων. Έχει μάλιστα αναδρομική ισχύ από την 1/1/2010. Σύμφωνα με την Έκθεση της Ομάδας Δράσης για την Ελλάδα (Μάρτιος 2012) αυτό συνεπάγεται την επιστροφή στην Ελλάδα 958 εκατ. ευρώ για δαπάνες που είχαν καλυφθεί από εθνικούς πόρους.

Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία (17η Σεπτεμβρίου) από τα συνολικά διαθέσιμα δημόσια κεφάλαια των 24 δισ.ευρώ (20,2δισ. ευρώ ευρωπαϊκών πόρων και 3,8 δισ. ευρώ εθνικοί δημόσιοι πόροι) είχαν δαπανηθεί τα 9,3 δισ. ευρώ ή το 38,8%.

Στα τέλη του 2010 το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 18% και το 2009 μόλις 3,1%. Αν λάβουμε υπόψη την αύξηση του ποσοστού συγχρηματοδότησης στο 95% και ότι σύμφωνα με τους κανονισμούς της ΕΕ δαπάνες μπορούν να πραγματοποιηθούν για έργα του προγράμματος μέχρι και τα τέλη του 2015, οπότε και θα πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί, απομένουν 3,5 χρόνια για να αξιοποιηθούν δημόσιοι πόροι ύψους περίπου 14 δισ. ευρώ. Αυτό μεταφράζεται σε ετήσια εισροή κεφαλαίων ύψους περίπου 1,9% του προβλεπόμενου ΑΕΠ ανά έτος της περιόδου έως το 2015.

Πηγή: ΑΜΠΕ/kathimerini.gr