Λεωφόρος Συγγρού

της Δομνίκης Καπέλλα 

Ο Ανδρέας Συγγρός  (1828-1899) αποτελεί αμφιλεγόμενη προσωπικότητα του τόπου μας. Ισχυρότατος άνδρας, έχει χαρακτηριστεί μέγας εθνικός ευεργέτης και συγχρόνως  κερδοσκόπος, ο οποίος εκμεταλλεύτηκε την ανεκτικότητα της εποχής για να θησαυρίσει.

Επιτυχημένος έμπορος στην Κωνσταντινούπολη και τραπεζίτης που δάνειζε την Οθωμανική αυτοκρατορία,    τη δεκαετία του 1870 αντιλαμβάνεται τις επιχειρηματικές ευκαιρίες στον ελλαδικό χώρο, όπως και άλλοι ομογενείς, επεκτείνει τις εμπορικές δραστηριότητές του, χορηγεί δάνεια στο ελληνικό κράτος  και συναναστρέφεται με τον πολιτικό κόσμο κινούμενος σε πολλά επίπεδα και σε ποικίλα επενδυτικά σχέδια. Σημειωτέον ότι, η περίοδος αυτή χαρακτηρίζεται από τις διαδικασίες εκβιομηχάνισης του ελληνικού χώρου και της ανάπτυξης του τραπεζικού συστήματος.

Το όνομα του Α. Συγγρού είναι συνδεδεμένο με το πρώτο χρηματιστηριακό σκάνδαλο του απελευθερωμένου ελληνικού κράτους, τα Λαυρεωτικά. Το 1864 η εκμετάλλευση των ορυχείων του Λαυρίου (431 ορυκτά) πέρασε στα χέρια της γαλλοϊταλικής εταιρείας Roux - Serpieri - Fressynet C.E.  Ωστόσο προέκυψε αντιγνωμία για την κυριότητα των εκβολάδων (τα απορριφθέντα, λόγω χαμηλής περιεκτικότητας σε άργυρο, μεταλλεύματα στην πρώτη διαλογή) μεταξύ της εταιρείας και της κυβέρνησης. Η κυβέρνηση Α. Κουμουνδούρου στην προσπάθεια εύρεσης  λύσης και κάτω από την συμβουλευτική πίεση των ξένων δυνάμεων, αναζητά Έλληνα επενδυτή. Ο Α. Συγγρός αγοράζει τα ορυχεία και στη συνέχεια προχωρά σε μετοχοποίηση. Η έντονη φημολογία, αποτέλεσμα της διένεξης,  για ύπαρξη χρυσού οδηγεί χιλιάδες ανθρώπων να αγοράσουν μετοχές, πουλώντας ακόμα και ολόκληρες τις περιουσίες τους. Οι φήμες δεν διαψεύδονται. Το καφενείο "Η Ωραία Ελλάς" μετατρέπεται σε Χρηματιστήριο. Μετοχές αξίας 200 δρχ. πωλούνται 310 δραχμές. Όταν η «φούσκα» σκάσει  (1873) θα οδηγηθούν σε πτώχευση χιλιάδες πολιτών οι οποίοι θεωρούν υπαίτιο το Συγγρό. Μεταξύ αυτών και ο Εμμ. Ροίδης, ο οποίος έγινε ένας από τους σημαντικότερους επικριτές του.

Το 1871 ο Α. Συγγρός προβαίνει στην ίδρυση της «Τράπεζας Κωνσταντινουπόλεως», το1872 της «Πιστωτικής Τράπεζας της Ελλάδος» και το 1882, ύστερα από την προσάρτηση της Θεσσαλίας στο ελληνικό κράτος, της «Τράπεζας Ηπειροθεσσαλίας». Το 1882 συνάπτεται σύμβαση για την κατασκευή σιδηροδρομικής γραμμής Αθηνών- Λαυρίου και Πειραιώς-Πατρών. Συμμετέχει στην αποξήρανση της Στυμφαλίας, στη διάνοιξη της διώρυγας της Κορίνθου. Επίσης, συνάπτει σειρά δανείων προς την ελληνική Κυβέρνηση και μεσολαβεί για σύναψη δανείου της ελληνικής κυβέρνησης από ξένους επενδυτές.

Ασχολείται με την πολιτική και εκλέγεται βουλευτής Αττικής και Βοιωτίας το 1890 και μετέπειτα βουλευτής Σύρου.

Βρίσκεται σε συνεχή διένεξη με τον πρωθυπουργό Θεόδωρος Δεληγιάννη και θεωρείται υπαίτιος της πτώσης της κυβερνήσεως του.  Κατηγορήθηκε από τον τύπο και τον πολιτικό κόσμο για κερδοσκοπικά παιγνίδια εις βάρος της Ελλάδος.

.Απεβίωσε το 1899 στην Αθήνα. Σύζυγος του ήταν η Ιφιγένεια Μαυροκορδάτου, η οποία συνέχισε το φιλανθρωπικό του έργο. Είχε έναν νόθο γιο, τον Γεώργιο Νομικό, τον οποίο αν και συμπεριέλαβε στην διαθήκη του δωρίζοντάς του τεράστιες εκτάσεις στην Εύβοια και την Θεσσαλία δεν τον αναγνώρισε ποτέ.

Φιλανθρωπικό έργο

Τεράστιο και αδιαμφισβήτητο το φιλανθρωπικό έργο του Ανδρέα Συγγρού περιλαμβάνει τις φυλακές Συγγρού, το Δημοτικό Θέατρο Αθηνών (που δεν υπάρχει πια, βλ «Καθ’ οδόν»  Πλ Κοτζιά) , το παλιό Αρχαιολογικό Μουσείο Ολυμπίας, το αρχαιολογικό μουσείο Δελφών ,  το Παπάφειο νοσοκομείο Θεσσαλονίκης , τα δημοτικά σχολεία Σκιάθου και Φολέγανδρου. Με δικά του έξοδα κατασκευάστηκε νέα πτέρυγα του νοσοκομείου Ευαγγελισμός και αποπερατώθηκε η διώρυγα της Κορίνθου. Μεγάλα ποσά πρόσφερε στο Ωδείο Αθηνών, στην κοινωνία της Σύρου, στο Πατριαρχείο Κωνσταντινούπολης, στα εθνικά ιδρύματα της Κωνσταντινούπολης, καθώς και στο χωριό του, το Λιθί Χίου.

Με τη διαθήκη του κληροδότησε μεγάλα ποσά στο Πτωχοκομείο Αθηνών, στο Δρομοκαΐτειον, στο Αμαλίειον ορφανοτροφείο, στο Δημοτικό νοσοκομείο, στο Μετοχικό Ταμείο Αξιωματικών, ενώ όλες τις εκτάσεις του στην Αττική τις δώρισε στο Αμαλίειον ορφανοτροφείο. Σημαντικό μέρος της περιουσίας του δωρήθηκε απευθείας στο κράτος προκειμένου να κατασκευασθούν σχολεία και άλλα δημόσια κτίρια. Η σύζυγός του, Ιφιγένεια Μαυροκορδάτου, δώρισε στο ελληνικό δημόσιο το Κτήμα Συγγρού, το Μέγαρο Ανδρέα Συγγρού για να στεγάσει το υπουργείο εξωτερικών, ενώ από κληροδότημα του ίδιου και με την εποπτεία της Ιφιγένειας, κατασκευάστηκε το Νοσοκομείο «Ανδρέας Συγγρός» και η λεωφόρος Συγγρού.